Өнер құбылыстарының ішіндегі ең нәтижелі де ұтымды саналатын театр фестивальдері аудиториясына түрлі талғамдағы өнерді шексіз сүйетін көрермендерді тоғыстыратын айтулы мереке. Дегенмен, әр көрермен бұндай іс-шараны өз бетінше қабылдап, өз талғамына сай қабылдап, қорытынды шығарады.
Біреулер үшін театр фестивалі – көңіл көтеретін, өмірдің қиындықтарын шамалы уақытқа ысырып қойып, басқа әлемге еніп рахаттана демалатын эскейпизм мекені. Ал басқалар үшін бұл өнер құбылысы – шабыт беретін, толғандыратын, ой-өрісті кеңейтетін маңызды іс-шара. Адамдар фестивальге барып, қойылымдардан өздерін мазалаған сұрақтардың жауабын табады. Ерекше спектакльдер арқасында олар өмірдегі онсыз да білген нәрселерін жаңа қырынан меңгеріп, қоршаған ортаны ғана емес, өздерін де тереңірек тани түседі. Театр фестивалі аясында көрермендер жаңашыл форматтарға, көзқарастарға, ой-түйіндерге куә болады. Бір ғана емес, әралуан театрлардың қабілеттерін бағалап, жалпы саланың даму процессін анық көреді.
Алматы қаласында 10 – 16 сәуір аралығында өткен «Тотал фест» фестивалін біз дәл осылай сипаттай аламыз. Негізі, аталмыш фестивальдің толық атауы – «TOTAL FEST. Действующее лицо». Оны белгілі режиссер Антон Зайцевтің жетекшілігімен құрылған «Тотал театр» ұжымы кәсіби деңгейде ұйымдастырды. Аталмыш театр үшін бұл екінші мәрте ұйымдастырылған фестиваль болып табылады. Осыдан бір жыл бұрын, яғни 2022 жылдың сәуір айында «Тотал театр» ұжымы көрермендерге «TOTAL FEST. Неделя спектаклей о любви» атты фестиваль ұсынған болатын. Бірақ ол кезде фестиваль кішігірім форматта өткізіліп, тек қалалық театрлар өнер көрсеткен. Бұл жолғы фестиваль халықаралық деңгейге көтеріліп, шетелдік қойылымдарды да ұсына алды. Фестиваль аясында көрермендер «Тотал театр» ұжымының жеке қойылымдарымен бірге Санкт-Петербургтік «Особняк» театрының, тәуелсіз «Саф» театрының, Неміс театрының, Ғ.Мүсірепов театрының, қуыршақ театрының қойылымдарын тамашалай алды. Аталған әрбір өнер ордасы өздерінің репертуарындағы нақты бір адам психологиясын зерттеуге бағытталған ерекше қойылымын фестиваль аясында көрермен назарына ұсынды.
Мемлекеттік қуыршақ театры аталмыш фестивальге қазақтың ұлы ақыны әрі ойшылы Абай Құнанбайұлының тұлға ретіндегі қоғамдағы рөлін зерттейтін «Мен бір жұмбақ адаммын...Абай» атты спектаклімен қатысты. Туынды 2019 жылы режиссер Антон Зайцевтің жетекшілігімен жарыққа шыққан. Оқиғасы Абай Құнанбайұлының қара сөздері, жазушы Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» роман-эпопеясы және ежелгі грек кейіпкері Икар туралы миф негізінде қалыптасқан. Спектакль ақынның өмірлік деректерін көрсетумен қатар, оның әлем әдебиеті мен философиясындағы рөлі турасында сыр шертеді.
Қуыршақ театры аталмыш спектакльді «Тотал театрының» көрермендерге лық толған залында сәуірдің 13 жұлдызы ойнап, адамдарды философиялық тұңғиығымен, астарлы сахналарымен, режиссерлік шешімдерімен тамсандыра алды. Көрермен тарапынан қуыршақтардың жүргізілуіне қатысты, актерлердің ойынына байланысты, дыбыс пен жарықтың қолданылуы жөнінде пікірлер айтылып, оң бағалар берілді. Және де ең маңыздысы – аталмыш спектакльде негізгі рөлдердің бірін сомдаған дарынды артист Руслан Абу көрермендер дауысы нәтижесінде «Сүйікті актер» номинациясына ие болды.
2023 жылдың фестивальдер шымылдығын ашып, дәл осындай жеңіске ие болған қуыршақ театры келешекте өзге де фестивальдер мен маңызды іс-шараларда өз өнерін көрсетуге дайын. Жуырда театр ұжымы VII Халықаралық «Ортеке» қуыршақ театрлары фестивалінде бақ сынайтынын еске саламыз.
Дамир АМАНТАЙ
Әдебиет порталы